Polski folklor taneczny
tańce regionalne
 
Polskie tańce regionalne, to takie tańce, które pochodzą z określonych regionów kraju i tam tańczy się je najczęściej. Folklorystycznych regionów Polski jest bardzo wiele. Najważniejsze z nich to: Mazowsze, Warmia i Mazury, Kurpie, Kaszuby, Kujawy, Podlasie, Łowickie, Opoczyńskie, Lubelskie, Rzeszowskie, Krakowskie, Lubuskie, Wielkopolska, Dolny Śląsk, Górny Śląsk oraz Cieszyńskie, Żywieckie, Sądeckie i Podhale. Ostatnie 4 z wymienionych regionów to regiony tańców góralskich, które są bardzo oryginalne i niepodobne do reszty tańców polskich. Przypominają one tańce pochodzące z regionu Karpat (Węgry, Słowacja, Rumunia), a nie z Polski Centralnej.
Tańce regionalne wykonywane są w strojach charakterystycznych dla okolic, z których pochodzą. Stroje ludowe zmieniały  się w ciągu wieków i zawsze istnieje kilka wersji danego stroju, np. zimowa, letnia, codzienna, odświętna oraz uroczysta, np. ślubna. Zmieniały się kroje ubrań, sposoby ich ozdabiania, a przede wszystkim materiały, z których były szyte, od prostych po drogie, np. jedwabie czy aksamity.
PODHALE



Taniec podhalański w strojach góralskich fot. Internet



Kroki i figury tańców góralskich są skomplikowane i nie występują w żadnym innym regionie Polski. Wyróżnia się taniec góralski od zbójnickiego. Pierwszy tańczony jest parami i  zwykle jest to popis kolejnych par. Zbójnickiego tańczą mężczyźni z ciupagami, a jego głównymi elementami są różne rodzaje przysiadów. W tańcach Podhala występuje duża improwizacja i indywidualność.
BESKID ŻYWIECKI
W regionie tym wyróżnia się tańce mieszczan i górali. Tańce mieszczan są spokojne i dostojne, nawet mazur żywiecki tańczony jest wolniej niż narodowy. Tańce górali żywieckich są o wiele żywsze. Występują w nich śpiewy i tańce zbiorowe oraz  popisy tancerzy w figurach niemal akrobatycznych. Najbardziej charakterystycznym tańcem jest hajduk.
ZIEMIA SĄDECKA
Występują tu przeważnie tańce wirowe z obrotami, akcentami i zmianami kierunków. Najczęstszym krokiem jest krok polki w różnych odmianach. Z wyjątkiem krakowiaka i krzyżoka pary przesuwają się po obwodzie koła. Sądeczanie tańczą z rozmachem i fantazją, a śpiewają bez kapeli. Taniec przeplatany jest przyśpiewkami. Piękno tańców podkreślają bogato kolorowo haftowane stroje, których krojem i haftowaniem zajmowali się przeważnie mężczyźni.
RZESZÓW
W makroregionie tym występują melodie i tańce rzeszowskie, przeworskie, lasowiackie i tańce Pogórzan. Tańce przeplatane są przyśpiewkami. Tancerze podczas tańca często potrząsają otwartą dłonią uniesioną w górę, a tancerki podrygują całym ciałem i potrząsają rękami ułożonymi na biodrach. Taniec jest formą wesołej spontanicznej zabawy, w której tancerze starają się zwrócić na siebie uwagę partnerek.
LUBELSKIE
Melodie są dwuczęściowe o zmiennym tempie (np. polka lubelska, mach). Tańce charakteryzują się prostymi krokami i figurami oraz ciekawym rysunkiem. Często towarzyszom im przyśpiewki. Występują one przed tańcem lub w przerwie między niektórymi figurami tanecznymi. Do tańców lubelskich zalicza się m. In. Tańce lubelskie, chełmskie, podlaskie, biłgorajskie.
GÓRNY ŚLASK
Na Górnym Śląsku występuje duża różnorodność tańców i strojów  rozbarskie, pszczyńskie, cieszyńskie, opolskie. Melodie śląskie składają się z dwóch części, po wolniejszej następuje szybka, często o zawrotnym niemal tempie. Charakterystyczne są tańce w układzie trójkowym (jeden tancerz i dwie partnerki), np. trojak, koziorajka, błogosławiony. Tancerz kolejno wykonuje te same elementy z każdą z partnerek lub jednocześnie obraca je czy oprowadza. Melodie i tańce Górnego Śląska są krótkie, wesoły i występują w nich zalotne gesty.
OPOCZNO
Tańce opoczyńskie są bardzo szybkie. Najbardziej charakterystycznym tańcem jest oberek, tańczony z głośnym przytupywaniem. Występują tu także mazurki i polki. Opoczynianie tańczą w grupie wirując w parach z częstymi zmianami kierunku. Uroku tańcom dodają barwne stroje z bogatym haftem.
KURPIE
Tańczą na Kurpiach przy każdej okazji: wesela, narodziny, odpusty, dożynki, skubanie pierza itd. Podczas tańca przytupują, podskakują, przykucają i śpiewają wymachując rękami. Charakterystyczne tańce to mazurek, marsz i polka, czasem też walc i oberek. Tańce wykonywane są lekko, poważnie, na ugiętych nogach, z wyprostowaną sylwetką.
KASZUBY
W kaszubskich kapelach występuje rzadki instrument muzyczny zwany burczybasem. Melodie wyrażają radość z osiągnięć, są proste i wyrażają umiłowanie pracy. Wyraźnie widoczny jest tu podział na tańce obrzędowe, zabawy taneczne, tańce zawodu i pracy. Jedne tańce wykonywane są z powagą i dumą, inne mają charakter beztroskiej zabawy.
WIELKOPOLSKA
W tańcach wielkopolskich przeważają formy ruchowe oparte na zwykłym kroku chodzonym, ale występują też kroki polkowe i krok walca. Wielkopolanie często w tańcu posługują się rekwizytami. Mężczyźni używają bata, z którego strzelają, a kobiety trzymają chusteczkę, którą rytmicznie poruszają w czasie tańca.
Bogactwo folkloru polskiego jest ogromne. Powstało kiedyś powiedzenie: „co wieś, to inna pieśń”. Jest ono prawdziwe, ponieważ nie tylko określone regiony Polski, ale i pojedyncze wsie zachowały swoją odrębność w pieśniach, tańcach i w odmiennym stroju.
 
Jan Wielgoś

(na podst.  J. i S. Leszczyńscy, Folklor zawsze żywy,
 M. Szelc-Mays, Tańce malowane.)
 
 
Hosted by uCoz