Może niektórym wydać się to dziwne, ale w Polsce też jest pustynia! Na pograniczu Wyżyny Śląskiej i Olkuskiej, na 32 kilometrach kwadratowych rozciąga się Pustynia Błędowska. Długość jej to niecałe 10 km, a szerokość dochodzi do zaledwie 4 km. Przez pustynie przepływa rzeka Biała Przemsza.
Jak powstała pustynia w Polsce? Otóż jest ona wytworem ludzkim. Już od czasów średnio-wiecznych tereny Śląska były dość gęsto zamieszkałe i intensywnie eksploatowane. Na potrzeby górnictwa i hutnictwa wycinano drzewa. Wszystko to spowodowało, że poziom wód gruntowych obniżył się znacznie uniemożliwiając rozwój roślinom. Degradacji uległo ok. 150 km² gleby, na której to właśnie powstała pustynia. Pozostałości tej tzw. Dużej Pustyni Błędowskiej, to już praktycznie w całości zarośnięta dziś Pustynia Starczynowska oraz Dziadowskie Morze w okolicach Bukowna.
Jak pokazuje historia nasz pustynia jest wymarzonym terenem dla wojska oraz filmowców. W czasie II wojny światowej służyła jako poligon niemieckiej Afrika Korps, a dziś jej część jest wykorzystywana przez polską armię. Natomiast podczas kręcenia filmu „Faraon” na podstawie powieści Bolesława Prusa, skutecznie imitowała egipskie piaski.

Pustynia Błędowska w Polsce
fot. Internet

Niestety przyszłość „Polskiej Sahary” jest zagrożona. W latach 50-tych jej część zaorano i obsiano drzewami. Aktualnie podnosi się poziom wód gruntowych i pustynia zanika. Na szczęście miejscowe władze podjęły starania, aby zachować ten bardzo cenny przyrodniczo obszar. Pustynia Błędowska została objęta rządowym programem „Natura 2000”, co powinno pomóc w jej ochronie.
Warto dodać, że Pustynia Błędowska jest atrakcyjnym miejscem wycieczek pieszych i konnych. Miejscowości Błędów i Klucze połączone są żółtym szlakiem, który jest bardzo chętnie odwiedzany przez turystów.

Pustynia Kyzył-Kum, co po turecku oznacza „czerwone piaski”, rozciąga się na terytorium Kazachstanu i Uzbekistanu. W przybliżeniu jest wielkości Polski - jej powierzchnia to 300 tysięcy km²! Jest więc 10 tysięcy razy większa od Pustyni Błędowskiej. Leży pomiędzy rzekami Syr-darią i Amu-darią oraz Jeziorem Aralskim na równinie o średniej wysokości wahającej się od 50 m na północnym-zachodzie do 300 m na południowym-wschodzie.
Kyzył-Kum to pustynia piaszczysta, miejscami kamienista i gliniasta z licznymi kotlinami, suchymi dolinami i oddzielnymi masywami górskimi. Jej klimat jest wybitnie kontynentalny. Latem jest bardzo gorąco, ze średną temperaturą lipca około 30°Ñ, natomiast zimą jest dość chłodno, bowiem w styczniu temperatura spada nawet do -10°Ñ.
Roczne opady to zaledwie 100-200 mm. Na całej obszarze pustyni nie ma ani jednej rzeki! Nie oznacza to jednak, że nie ma tam życia. Pustynia bogata jest w wody gruntowe, a duże jej obszary zajmują zarośla złożone z czarnego saksaułu. W kotlinach występują słonorośla, a wiosną roślinność efemeryczna.

Pustynia Kyzył-Kum na pograniczu kazachsko-uzbeckim
(oznacz. strzałką)
fot. Internet

W dolinach Syr-darii i Amu-darii rosną lasy topolowe i trzciny. Zwierzęta, które żyją w tych ciężkich warunkach przystosowane są do pozyskiwania wody wyłącznie, lub prawie wyłącznie z pożywienia. Zazwyczaj też prowadzą nocny tryb życia. Zwierzęta występujące na Kyzył-Kum to m.in.: antylopy, susły, wilki, lisy, zające, skowronki, sójki oraz węże, jaszczurki, czy żółwie.
Na pustyni prowadzony jest wypas owiec karakułowych, a na obszarach sztucznie nawadnianych (Kanał Kyzyłkumski) uprawia się bawełnę oraz ryż. Kyzył-Kum to także miejsce pozyskiwania marmuru i grafitu (z gór ostańcowych), wydobycie złota, a także gazu ziemnego.